Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi “Hökumət buludu”na Keçid Planına əsasən informasiya sistemlərini Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “AzInTelecom”un Data Mərkəzinə tam miqrasiya olunan ilk dövlət qurumu oldu.

Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikası Prezidenti “Hökumət buludu”nun (G-cloud) yaradılması və “bulud” xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində tədbirlər haqqında 718 nömrəli Fərmanı mövcuddur. Bu Fərmanına əsasən Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “AzInTelecom” MMC tərəfindən “Hökumət buludu” layihəsi hazırlanıb.

Layihənin məqsədi dövlət informasiya sistemlərinin istismarına, infrastrukturunun qurulmasına və standartlarının formalaşdırılmasına, habelə dövlət idarəçiliyində informasiya sistemlərinin yaradılması və saxlanılması xərclərinin azaldılmasına və dövlət qurumları üçün mərkəzləşdirilmiş infrastrukturun yaradılmasına, həmçinin təhükəsizliyin təmin edilməsinə nail olmaqdır.

"Hökumət buludu" layihəsinin kefiyyətli və effektiv icrası məqsədilə bir sıra qabaqcıl ölkələrin, o cümlədən ABŞ, Böyük Britaniya, Türkiyə, Norveç, İrlandiya və Estoniyanın təcrübəsi də öyrənilir. ABŞ-ın "Federal Bulud Strategiyası" bu ölkədə İT istismar xərclərinə 25% qənaət etməyə imkan verib. Bəzi ölkələrdə “Hökumət buludu” konsepsiyası vasitəsilə bu xərcləri 50%-dək azaltmaq mümkün olub.

Dövlət qurumlarının informasiya sistemlərinin vahid data mərkəzlərdə toplanılması bu qurumların təkcə istismar xərclərini azaltmır, kapital xərclərini sıfıra endirir. Belə ki, Tier II, Tier III beynəlxalq uyğunluq sertifikatlarına cavab verən data mərkəzin qurulmasına milyonlarla manat kapital tələb olunur. Bu kapitalın bir dəfə sərf olunması yetərli deyil, informasiya sistemlərinin işləkliyinin təmin olunması üçün mütəmadi olaraq infrastrukturun yenilənməsi tələb olunur. Əlbəttə ki, bu da kapital xərclərinin həcmini artırır.

Beynəlxalq Məlumat Korporasiyasının (IDC – International Data Corporation)  proqnozlarına əsasən 2022-ci ildə dünya üzrə İT infrastrukturu xərcləri 55,7 milyard ABŞ dollarına çatacaq. Bu o deməkdir ki, fərdi data mərkəz quran təşkilatların, o cümlədən dövlət qurumlarının kapital və istismar xərcləri də təxminən 11% artacaq. Belə olan halda “Hökumət buludu” layihəsinin əhəmiyyəti daha da artır və qurumların, xüsusilə dövlət qurumlarının vahid platformaya inteqrasiyasını daha da aktual edir.

Xərclərin artması bulud xidmətlərinə tələbatın azalmasına səbəb olmayıb, əksinə bu xidmətlərə maraq getdikcə artmaqdadır. Forbes jurnalının nəşr etdiyi məqalədə qeyd olunur ki, 2021-ci ildə şirkətlərin buluda inteqrasiyası heyrətamiz səviyyədə yüksəlib. Şirkətlərin iş yüklərinin təxminən 83%-nin buludda saxlanıldığı bildirilir. “Skyhigh” araşdırma mərkəzinin hesabatına görə, orta hesabla bir işçi gündə 30-dan çox bulud əsaslı xidmətdən istifadə edir. Bu da bulud hesablama tətbiqlərinin sayının artmasına səbəb olur. Bulud hesablama tətbiqlərinin sayı 2013-cü ildən bəri təxminən üç dəfə artaraq 545-dən 1427 müxtəlif xidmətə çatıb.

Cədvəl 1: Bulud hesablama tətbiqlərinin sayı

Bulud əsaslı xidmətlərə tələbatın yüksəlməsi ilə bu sahənin daha da inkişaf edəcəyi proqnozlaşdırılır. Bu proqnoz bulud xidmətlərindən əldə edilən gəlirlərin artım tempi və yartırımların səviyyəsinin yüksəlməsi əsasında formalaşıb. Nüfuzlu araşdırma mərkəzlərindən olan “Gartner”in məlumatına görə, ictimai bulud sənayesindən əldə edilən gəlirin 2018-ci ildəki 175 milyard ABŞ dollarından 2022-ci ildə 331 milyard ABŞ dollarına qədər artacağı gözlənilir. IDC-nin ötən ilə dair hesabatında qeyd olunur ki, dünya üzrə bulud hesablamaları üçün istehsal sahələri 20 milyard ABŞ dolları, peşəkar xidmətlər 18 milyard ABŞ dolları, bank sektoru isə 16 milyard ABŞ dolları yatırım edib.

Bütün bu statistikalar, rəqəmlər göstərir ki, bulud xidmətlərinin önəmi getdikcə yüksələcək və bu amil ölkəmizdə bulud xidmətləri ilə əlaqədar məsələləri, xüsusilə “Hökumət buludu” layihəsinin aktuallığını artıracaq.

Məlumat üçün bildirək ki, “AzInTelecom” MMC Azərbaycan və Cənubi Qafqaz regionunda “TIER III” Beynəlxalq uyğunluq sertifikarına malik ilk qurumdur. Bundan əlavə  “ISO 20000”, “ISO 22301” və “ISO 27001” sertifikatlarının tələblərini ödəyən Bakı və Yevlaxda yerləşən 2 Əlçatanlıq Zonasına (Data Mərkəzinə) sahibdir.

Ölkəmizin regionda rəqəmsal mərkəzə çevrilməsi istiqamətində aparılan ardıcıl islahatlarda önəmli rol oynayan qurumun Əlçatanlıq Zonaları üzərindən “Hökumət həlləri” ilə yanaşı, “AZCLOUD” bulud və “AZCLOUD Enterprise” xidmətləri də göstərilir.

“AzInTelecom” MMC tərəfindən təqdim olunan Bulud xidmətlərinin göstərildiyi müxtəlif data mərkəzlərini əhatə edən təcrid edilmiş infrastrukturlar vasitəsilə bizneslər öz maraqlarına müvafiq olaraq son istehlakçıya yaxınlıq, replikasiya, gecikmə və ya məlumatların qorunması xidmətlərindən faydalan bilərlər.